“Kur'an ayetleri ışığında havf ve reca. ”

İBRAHİM SÜRÜCÜ

Özet

Havf/Korku, insan hayatında bir savunma mekanizması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yönüyle havf, insanı tehlikelere karşı uyaran ve tedbire sevk eden derûnî bir duygudur. Bu duygunun aşırı ve yersiz bir şekilde kullanılması hem insanın ruhsal yapısına hem de sosyal yaşantısına zarar veren bir mahiyeti haizdir. Bu duygunun kontrol altına alınması, sınırları içinde kullanılması bireylerin psikososyal hayatları açısından arzulanan bir durumdur. Havf duygusuna mukabil Recâ/Ümit, havftaki aşırılığı kıran, havfı aslî görevini icra etmeye sevk eden bir denge unsuru olarak zikredilebilir. Nitekim havf ve recâ kavramlarının Kur'ân'da bazen aynı âyette geçmesi, bizi bu iki kavram arasındaki denge üzerinde düşünmeye sevk etmektedir. İslâmî birer kavram olarak bu iki kelimenin Kur'ân, Hadîs ve Tasavvuftaki ele alınış şekilleri bizi yine aynı sonuca vardıracak bir boyuta sahiptir. Öyleki Allah Rasulü, bir hidâyet argümanı olarak ele aldığı havfı insanların ıslah olmaları için bir vesile olarak kullanmıştır. Aynı şekilde Allah Resulü, ifrat derecesindeki havfın olumsuz sonuçlarına dikkat çekerek insanları Allah Teâla'ya karşı hüsn-ü zan ve recâ içinde olmaya davet etmiştir. Mutasavvıflar havf ve recâ arasındaki ilişkiyi bir kuşun iki kanadına benzeterek aralarındaki dengeye dikkat çekmişlerdir. Bunun yanında havf kavramını daha çok kaygı kelimesiyle değerlendiren psikanalistler, ifrat derecesindeki kaygının zararlarını net bir şekilde ortaya koymaya çalışmışlardır. Aynı disiplinin ilim adamlarına göre kaygı duygusunun ferde verdiği tahrip ancak recâ duygusuyla dengelenirse tahrip etme yerine yarar sağlar. Bu iki kavrama ister İslâmî ilimler isterse bilimsel çalışmalar yönüyle yaklaşılsın, bu iki kavramın insan hayatı üzerindeki etkileri, aralarındaki denge unsurunu bariz bir şekilde ortaya koymaktadır.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 243 - Tarih: 2015 - Ülke: TR