Arap dilbilimi ve kırâat bilimi hizmet ettikleri gayede ikiz gibidirler. Kaynak ve delil bağlamında aralarında sıkı bir ilişki vardır. Genel uygulama kaidelerini temellendirirken birbirini referans göstermektedirler. Süreç içerisinde bu iki disiplin, kendiaralarında tartışmışlar, bazen karşılıklı tenkitlere mahal olabilmiştir. Tartışmaların odaklandığı iki temel husus, meselenin kaynak boyutu ve pratikliğinin referansıdır. Bu minvalde nakil, semâ’, kıyas, illet ve istişhad çok sıkı kullanılan metotlardır.Dilbilimcilerin kırâatın muhtelif bazı vecihlerini tenkit etmeleri ve Arap dil gramerlerini gerekçelendirmede daha fazla başka argümanlarla istişhad yönüne gitmelerinin sebebi ne olabilir? Sîbeveyhi’nin bu husustaki konumu ve bu iki disiplin arasındaki sergilediği tavır kendinden sonra gelen dilbilimciler için neyi ifade etmektedir? Gramer ve kıyası önceleyen yaklaşım hicrî üçüncü asırdan itibaren yaygınlık kazanmıştır. Kırâat vucûhatını başta dilbilim olmak üzere birden fazla argümanlarla gerekçelendirme faaliyetleri sonucu vecihler arasında tercih etme eğilimi ortaya çıkmış hatta bazı vecihler tenkid edilebilmiştir. Meselenin gramer ve resm-i mushaf boyutunu öncelikli görenler farklı vecihler arasında ihtiyar yaparken kıyası öne çıkarma eğiliminde olabilmişlerdir. Kırâatın sened, müşâfehe, telakki ve tahammül boyutunu öncelikli görenler ise; tercih hususunda daha ihtiyatlı bir tavır sergilemişlerdir. Kırâatın naklî boyutu bağlamında Arap dilbilimcileri, dilciler kadar mutedil değiller. Bu makalede dilbilimcilerin kırâat yaklaşımı incelenecek, sonra bir denge unsuru olarak Sîbeveyhi’nin tavrı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat, Dilbilim, Kurrâ, Sîbeveyhi, Tercih, İstişhat