“İ'râb değerlendirmelerinin Kur'an'ın anlaşılmasındaki rolü : Zemahşerî örneği”

MEHMET KAYA

Özet

Kur'an, inzâl olunduğu ilk günden bugüne çeşitli tefsir yöntemleri ile anlaşılmaya çalışılmış ilahî bir kitaptır. Bu tefsir yöntemlerinden birisi de dilbilimsel tefsirdir. Kur'an'ı Arap dilbiliminin verileri çerçevesinde anlama yöntemi olarak tarif edilen bu tefsir tarzının ilk örneklerine Hz. Peygamber döneminde rastlanılmakla birlikte, bu tefsir yönteminin ekolleşmesi Tâbiûn dönemine olmuştur. Kur'ân'ı sarf, nahiv, iştikâk, belâğat gibi Arap dilbilimin alt dalları ile anlamayı hedefleyen bu tefsir yöntemiyle çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerde görülen bir özellik de âyetlerdeki kelimelerin i'râb/nahiv açısından alabileceği farklı konumların ve bu farklılıkların âyetin anlamına etkisinin incelenmesidir. Dilbilimsel tefsirin ekolleşmeye başladığı andan itibaren dilbilimsel tefsirde uygulanan bu yöntem, zamanla i'râbu'l-Kur'ân eserlerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Âyetlerdeki kelimelerin i'râbının belirlenmesindeki en büyük kıstas, müfessirin Arap diline olan hâkimiyetidir. Müfessirin, kelimenin i'râbı ile ilgili yapacağı değerlendirme, âyetin anlamını da etkilemektedir. Bazen bu değerlendirme sürecini, müfessirin ön kabulleri de etkileyebilmektedir. Kur'ân'ı dilbilimsel metodla tefsir eden müfessirlerden biri de Arap dilinde "İmam" kabul edilen Zemahşerî (ö. 538/1144)'dir. Müfesssir, dilbilimsel tefsir metodu ile kaleme aldığı el-Keşşâf adlı tefsirinde Kur'an'ı Arap dilbiliminin alt dalları ile tefsir etmesinin yanı sıra, âyetlerde anlam farklılığına sebep olacak i'râb farklılıklarına ve bu farklılıkların anlama etkisine de değinmektedir. Anahtar Kelimeler: Zemahşerî, el-Keşşâf, dil, tefsir, dilbilimsel tefsir, i'râb, taadddü'l-i'râb

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 424 - Tarih: 2014 - Ülke: TR