“Türk modernleşmesi ve din-devlet ilişkileri bağlamında kur'an kursu öğreticilerinin yetkeleri ve toplumsal cinsiyet algıları”

SÜMEYYA AKYOL KAHVECİ

Özet

Bu çalışmada, Türk modernleşmesinde kadın imgesi ve tarihsel bağlamda süregelen din politikalarının, din görevlisi ve devlet görevlisi olma vasıflarını bir arada taşıyan kadın Kur'an kursu öğreticilerinin kimliğine yansımaları araştırma konusu edilmiştir. Bu bağlamda araştırma grubundaki öğreticilerin toplumsal cinsiyet algılarının yorumlayıcı bir yaklaşım ve alan araştırması ile ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmada, Türk modernleşmesinin tarihî seyrinde, din ve devlet arasındaki karşılıklı ilişkinin yapısal bir bütünlük oluşturduğu ve bu yapı içinde kadına ilişkin bir kimlik modelinin de inşa edildiği yaklaşımından hareket edilmiştir. Kuramsal ve tarihsel çerçevenin sağladığı bakış açısıyla bugün yürütülen din politikalarının, kadınların eğitim ve istihdam alanına yansımaları, Kur'an kursu öğreticileri örneğinde analiz edilmiştir. Bu bağlamda Ankara ili metropol ilçeleri Kur'ân kurslarında görev yapan öğreticilerden amaçlı örneklemle seçilen -pilot uygulamalarda gerçekleştirilen görüşmelerle beraber- 40 öğretici ile anlatı tekniğine dayalı bir çalışma yürütülmüştür. Görüşme grubunu oluşturmak amacıyla problem tarama anketi uygulanmıştır. Ayrıca mesleki kıdem, yaş, öğreticinin görev yaptığı kursun bulunduğu semt, başka bir kurumda çalışmış olmak/olmamak gibi kriterler gözetilerek, problem tarama anketinin uygulandığı öğreticilerden gönüllüler ve konuya ilgi duyanlar seçilerek görüşme grubu oluşturulmuştur. Yürütülen nitel çalışmada elde edilen veriler, tematik analize tabi tutulmuştur. Alandan elde edilen veriler, kategorilerin belirlendiği, açık kodlama, kategoriler arası ilişkilerin çözümlendiği eksenel kodlama ve anlatılardan hareketle kategorileri bağlayan birer hikayenin oluşturulduğu seçici kodlama aşamaları takip edilerek analiz edilmiştir. Alan çalışmasından elde edilen verilerin tarihsel ve kuramsal çerçevede analizi, din eğitimi almış ve Kur'an kursu öğreticisi olarak çalışan kadınların, modern ve dindar kadın kimliği ikileminde, sınırlılıkları ve sahip oldukları olanakları bir arada değerlendirme olanağı sunmuştur. Son kertede dinî alanda kadınlar için mevcut olanaklar ve sınırlılıklar değerlendirildiğinde, kadın Kur'an kursu öğreticilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten bir tutum benimsemedikleri, benimsemiş olanların ise bunu uygulamaya yansıtmadıkları görülmüştür. Ataerkil pazarlıklar kavramsal analitik aracına denk düşen bu tutumun, öğreticilerin hem kamu görevlisi hem din görevlisi olmak dolayısıyla sahip oldukları yetkelerinden, ailede ve eğitim sürecinde içselleştirdikleri kültürel sermayelerinden ve dinî değerlerin kaynaklık ettiği simgesel sermayelerinden kaynaklandığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, Ataerkil Pazarlıklar, Türk Modernleşmesi, Dinî alan, Habitus, Kültürel sermaye, Simgesel Sermaye, Kur'an Kursu Öğreticileri, Öğretici Yetkesi.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 343 - Tarih: 2014 - Ülke: TR