“Kuran belâgatında hitap ve muhatap”

ADİL BOR

Özet

Kur?an-ı Kerim hitabı, Arap yarımadasında Arap dil formatında nazil olmuştur. Her ne kadar ilk muhatapları hitap çevresinde bulunanlar olsa da, bütün insanlar kıyametin sabahına kadar onun muhataplarıdır. Kur?an dilinin Arapça olması, bu duruma engel değildir. Çünkü tarih boyunca vahiy dili, hangi milletten peygamber seçilmiş ise onların dili üzerinden gerçekleşmiştir. Kuran hitabında insanlar dışında melek, cin, yer ve gökler gibi başka bazı olgular da muhatap alınmıştır. Zira Kurana göre evren bir bütün olarak canlıdır ve kendisine has akletme potansiyeli söz konusudur. Bu tezde Kuran hitabı ve onun muhataplarla ilişkisi, tarihsel süreçte Kuran hitabı etrafında meydana gelen belâgat ve nahiv birikimi çerçevesinde anlamaya çalışılmıştır. Bu konunun seçimi de bu amaca matuftur. Bu nedenle klâsik ve yeni dönemde yazılan belâgat çalışmaları esas alınmış ve onların sundukları bilgiler çerçevesinde tezin inşâsı gerçekleşmiştir. Ayıca günümüzde iletişimle ilgili yazılan çalışmalardan da bir yöntem olarak istifade edilmiştir. Kur?an hitabı, inşâî ve ihbarî hitaplardan oluşmaktadır. İhbarî hitaplar, bilgi ve eski milletlerin tecrübelerinin aktarılmasını gerçekleştirirken, inşaî hitaplar var olmayan değerlerin vücuda gelmesini ifade ederler. Ancak bu hitaplar, ilâhî kaynaklı olduklarından, sıdk ve kizble nitelenemezler. Böylelikle Allah, insanların fıtri ve sosyal yapılarına uygun ve ihtiyaçlarını karşılayan bütün değerleri bu haberlerle muhataplara iletmiştir. Zira bir tasavvurun inşâsı için hem ahlâkî ve insanî değerlerin inşası gerekmekte hem de bunları besleyecek bilgi ve tecrübe aktarımının olması lâzımdır. Netice ibitbariyle ilâhî değerlerin insanlığa sunumunda aracılık eden Arap dili ve muhataplarla ilişkisi ve etkileyiciliğinin genel yapısı üzerinde durulmuş ve anlamaya çalışılmıştır. Kuran hitabının o gün muhatapların kullandıkları dil formatı çerçevesinde inşa olduğu ancak yeni bir nazım oluştuğu sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte hitapta kullanılan kelimelere de yeni manalar yüklendiği saptanmıştır.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 389 - Tarih: 2013 - Ülke: TR