“Kur'an kursları öğretim programının yetişkin din eğitimi kapsamında değerlendirilmesi (Osmaniye ili örneği)”

KÜBRA KAMER EKİCİ

Özet

İnsanoğlu varoluşundan itibaren ihtiyaçlarını gidermek için çeşitli yöntemler aramış ve geliştirmiş, bu da onu öğrenmeye yönlendirmiştir. Amaçlarına ulaşmada ve ihtiyaçlarını gidermede öğrenmenin ve eğitimin vazgeçilmez bir yol olduğunu keşfeden insan, tarihin bilinen ilk dönemlerinden itibaren hayat boyu eğitime çeşitli araçlarla başvurmuştur. İlk dönemlerde eğitimin özellikle yetişkinler üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Günümüze baktığımızda da yetişkin eğitimi, eğitimin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Din eğitimcilerinin de dikkatini çeken yetişkin eğitimi, 1970'li yıllardan sonra bilimsel olarak daha fazla incelenmeye başlanmış ve yetişkin din eğitimi biliminin gelişmesinde önemli adımlar atılmıştır. Yetişkin din eğitimi ülkemizde yetişkinlere, örgün ve yaygın eğitim yoluyla verilebilmektedir. Özellikle genç yetişkinlere ortaöğretim ve ilahiyat fakültelerinde örgün olarak din eğitimi verilmektedir. Örgün eğitimi alma imkanı olmayan yetişkinlere de camiler, halk eğitim merkezleri, Kur'an Kursları vb. aracılığıyla yaygın eğitim yoluyla din eğitimi verilmektedir. Bu çalışmadaki temel problem, Osmaniye ilinde bulunan Kur'an Kurslarında din eğitimi almak isteyen yetişkin hanımların bu eğitime olan ihtiyaçları, karşılaştıkları problemleri, algı ve beklenti çatışmaları, aldıkları eğitimden memnuniyet durumları ve eğitim süreçleriyle ilgili görüşlerinden hareketle bunların ihtiyaç odaklı Kur'an Kursları öğretim programının uygulamasına etkisinin değerlendirilmesidir. Çalışmanın temel amacı; Kur'an Kurslarında yetişkinlere yönelik uygulanan 'İhtiyaç Odaklı Öğretim Programı'nı yetişkinler açısından değerlendirmektir. Bu çerçevede Kur'an kursu öğreticileri ve öğrencilerinin görüşlerinden yararlanılarak, yetişkinlere yönelik din eğitimi hizmetleri konusundaki ihtiyaçların, beklentilerin ve problemlerin tespit edilmesi hedeflenmektedir. Alt amaçlar ise; 'İhtiyaç Odaklı Eğitim Programı'nın bilim ve teknolojideki gelişmelere, toplumun ihtiyaç ve beklentilerine, konu alanındaki değişme ve gelişmelere uygun olup olmadığı gibi konularda öğreticilerin beklenti ve şikâyetleri vb. hususları incelemek, yetişkin din eğitimine yönelik hazırlanan bu programın niteliğini artırmak üzere kurs faaliyetleri çerçevesinde öğrenci ve öğreticilerin fiziksel, sosyal ve psikolojik sorunlarını tespit etmek ve çözüm önerileri sunmak ve kursların fiziksel ve sosyal açıdan durumunu tespit etmektir. Bu çalışma, yetişkin din eğitimi kapsamında, yetişkinlere uygulanan ihtiyaç odaklı öğretim programının yetişkinlerin belirttikleri sorunlarla incelenip değerlendirilerek, üretilen çözüm önerileriyle birlikte, öncelikle din eğitimi alanına katkı sağlayacaktır. Pratikte de, yetişkin din eğitimi yapılan Kur'an Kursları ve camilerde eğitimin daha verimli olmasına ve bu hususta Kur'an Kurslarındaki mevcut programın değerlendirilmesine de zemin hazırlayıcı veriler sunacaktır. Bu veriler, DİB tarafından yetişkinlere yönelik verilecek din eğitimi uygulamalarının, planlama ve uygulama aşamalarında yararlı olabilmesi açısından önemlidir. Çalışmada, 'Kur'an Kurslarına katılan yetişkinlerin, uygulanan 'İhtiyaç Odaklı Öğretim Programı' ile ilgili memnuniyet durumları nedir?', ' Kur'an Kurslarında uygulanan 'İhtiyaç Odaklı Öğretim Programı', öğreticilerin ve öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek yeterlilikte midir?' ve 'Öğretici ve öğrencilerin programdaki eksik hususlara yönelik önerileri nelerdir?' sorularına cevap aranmıştır. Tespit edilen bulgular, öğretici açısından ve öğrenci açısından olmak üzere ikiye ayrılmış, her bir bölüm de kendi içinde alt başlıklara ayrılarak Kur'an Kursu öğretim Programının uygulanışını etkileyen faktörler tespit edilip değerlendirilmiş ve çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır. Araştırmada nitel ve nicel yöntemler kullanılarak veriler toplanmışken, analizler nitel araştırma yöntemi esas alınarak yapılmıştır. Bu çalışmada yapılan değerlendirme süreci daha çok biçimlendirici bir değerlendirme sürecidir. Öğretici ve öğrenci görüşleriyle değerlendirilen öğretim programında değerlendirme modellerinden Stake'in uygunluk-olasılık modeli kullanılmıştır. 2016-2017 eğitim-öğretim döneminde Osmaniye ili genelinde 293 adet Kur'an Kursu bulunmaktadır. Bu kursların 172'sinde kadrolu öğreticiler, diğerlerinde de fahri öğreticiler görev yaparken, yaklaşık 4319 yetişkine din eğitimi hizmeti verilmektedir. Bu araştırmanın çalışma evrenini Osmaniye İli Kur'an Kursları öğreticileri oluşmaktadır. Çalışmanın ön araştırma safhasında 136 öğreticiye anket yapılmıştır. Ayrıca mülakat yapılan; Osmaniye ili Toprakkale İlçesi Kışla Kur'an Kursundaki 18 öğrenci ve Osmaniye Merkez ve çeşitli ilçelerinde görev yapan toplam 15 öğretici çalışma grubunu oluşturmaktadır. Öğretici ve öğrencilerle gerçekleşen mülakatlar neticesinde, nitel veriler analiz edilirken betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Öncelikle veriler kategorilere ayrılmış temalar keşfedilmiş ve sonuçlar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Görsel hale getirilmeye çalışılan veriler için tablolar kullanılmıştır. Bu şekilde verilerin daha kolay anlaşılması hedeflenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular neticesinde cevap aranan sorulara şu sonuçlar elde edilmiştir: Öğreticiler, öğretim programının kurslarda tam manasıyla uygulanamadığını belirtmiştir. Bunların, öğrencilerinden, kursların fiziki yapısından, müftülükleriyle olan ilişkilerinden ve ders programındaki hususların yetişkin eğitimine uygun olmamasından kaynaklandığını ifade etmişlerdir. Ayrıca öğreticilere belirttikleri eksikliklerle ilgili çözüm önerileri sorulmuştur. Öğrenciler ise öğretim programının uygulanmasını etkileyen faktörler olarak; kişisel özelliklerini, diğer öğrenciler ve öğreticileriyle olan ilişkilerini, program içeriğinin kendilerine uygun olmayan hususlarını ve kurslarının fiziki yapısını belirtmişlerdir. Ayrıca kendilerine belirttikleri eksikliklerle ilgili çözüm önerileri sorulmuştur. Bu değerlendirme neticesinde ihtiyaç odaklı öğretim programının Kur'an Kurslarında tam olarak uygulanamadığı görülmüştür. Programda belirlenen hedeflerin, kazanımların içerik ve yöntemlerin yetişkinler için uygun olacak şekilde düzenlenmesi ayrıca ağırlıklı olarak yetişkin din eğitimi veren Kur'an Kursu öğreticilerinin özellikle yetişkin psikolojisi, yetişkin din eğitimi ve rehberlik hususlarında eğitim almalarının gerekliliği sonucuna varılmış ve öneriler yapılmıştır.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 137 - Tarih: 2020 - Ülke: TR