“Kur'an'da amel”

YUSUF YURT

Özet

Hareket ve aksiyon evrenin her yerinde hissedilen bir vakıadır. Kur'an-ı Kerimkâinattaki hareketliliğe dikkat çekerek insanoğlundan da sürekli hareket halinde olmasını vehayat sona erinceye kadar güzel faaliyetler sergilemesini ister.?sim olarak is, fiil, eylem, edim, çalısma, eser, mahsul, uygulama, didinme, çabaharcama, haraket, faaliyet ve aksiyon, emek, davranıs ve ibadet gibi anlamlara gelen amel,bir kavram olarak canlıların gayeli ve bilinçli olarak yaptığı isleri ifade eder. Özellikleinsanın bilinçli olarak yapmıs olduğu faaliyetleri amel adını alır.Kendine yakın anlamlar ifade eden fiil, sun', kesb, say', ibadet, taat, cerh ve iktirafgibi kavramlarla yakın anlam kesismeleri olsa bile amel daha farklı bir anlama sahiptir.Amel salih ve gayr-ı salih gibi isimler alır. Salih amel bütün ibadetleri, güzeldavranısları ifade eden bir kavram olarak karsımıza çıkar. Gayr-ı salih ameller de güzelolmayan amel ve eylemleri ifade eder. Bu kabil amellerin değisik isimlerle anıldığı dagörülmektedir.Kur'ân'da müfsitlerin, kâfirlerin ve seytanın amelinden söz edilir. Yine amelhasene-seyyie, hayır-ser, maruf-münker ve Tayyib-habis gibi niteliklerle anılır.Hac, oruç, cihad gibi bazı amellerin en üstün (efdal) ameller olduğu ve bunlarınzaman, mekân ve isleyene göre farklılık arzedebileceği görülür.Yaratma Allah'a (c.c.) mahsus bir sıfattır. ?nsanı da amellerini de Allah yaratır.?nsan ise bunları kesbeder.Allah'ın emrettiği seyler güzeldir. O çirkin seyleri emretmez. Ancak amellerdekisözkonusu güzellik veya çirkinlik bazen akılla idrak edilebileceği gibi bazen deanlasılamaz.2Kur'an amellerin kaydedildiğini bildirir. ?nsanla beraber bulunan görevli meleklergece-gündüz amelleri yazarlar. Nitekim kıyamet gününde yazılmıs olan bu kayıtlar insanıneline verilecektir. Kitabını sağından alanlar, iyi amelleri üstün gelenler, solundan veyaarkasından alanlar ise bedbaht olanlardır. ?nsanın yapıp ettiklerine el ve ayak gibi vücutorganları sahitlik edeciği gibi; yeryüzü gibi cansız maddeler de yapılan seyleri habervereceklerdir. Arkalarında güzel eserler bırakan kimselerin amel defterleri o kisilerinvefatıyla kapanmadığı görülür. Sebeb oldukları güzellikler kendilerine fayda sağlamayadevam eder.Allah bazı insanların islerini, amellerini ıslah eder, tevfikini onlara yardımcı kılar,bozuk olan hallerini ve islerini düzeltir, onları güzel ameller yapmaya muvaffak kılar. Hattaiçten ve samimi tevbe ile günahlarını hasenelere bile çevirir. Bunun yanında, bazı kisilerinamellerini de sonuçsuz ve akim kılar. Küfür, irtidat, sirk ve masiyetler sebebi ile insanınbütün salih amelleri karsılıksız kaldığı gibi, Allah kâfirlerin hile ve tuzaklarını hedefineisabet ettirmeyerek sonuçsuz kılar. Diğer taraftan, güzel ameller yapan, büyük günahlardankaçınan kisilerin küçük günahları da affa uğrar.?nsanın tabiatında bazı seylere karsı sevgi ve istek varetmek; bazı eylemleri tesvikve tavsiye etmek; sonucunun güzel olacağını bildirmek seklinde, Allah amelleri süsülediğigibi, seytan da çirkin seyleri güzel göstermek sureti ile insanlara bazı amelleri süslemekte,güzel göstermekte ve onları yapmaya tesvik etmektedir.Kıyamet günü ameller kendilerine mahsus ölçü ve değerlendirme sekli ile tartılacak,değerlendirilecek iyilikleri ağır gelenler iyi bir hayata, günahları ağır gelenler de bedbahtbir hayata maruz kalacaklardır. Bütün varlıkları Allah yarattığı gibi aslında insanın amelleride Allah tarafından yaratılmakta insan tarafından ise kesbedilmektedir.Niyet amel için pusula mesabesindedir ve çok önemlidir. Dünyada pekçok amelniyete göre değerlendirildiği gibi ahirette de bütün ameller niyete göre değer kazanacaktır.Dinin temeli olan imanın nelerden olustuğu, amelin de imanın bir parçası olupolamadığı konusu çok tartısılmıs bir konu olmakla beraber varılan en isabetli sonuç, imaniçin amel hayati derecede önemli olmakla, onu kuvvetlendirip zayıflatacak bir etkiye sahip3olmakla beraber imanın bir parçası olamadığıdır. Ancak ameller iman ile değer kazanır vedin nazarında bir anlam ifade eder. Bununla beraber kisinin müslüman olmadan öncekidöneme ait güzel amellerin faydasının görülecegi ve aynı döneme ait günahların daörtüleceği görülmektedir. Hatta kafirlerin bile faydalı ve güzel islerinden istifade edeceği deanlasılan hususlardandır.?yi amele mükâfat, kötü amele de ceza vermek zorunluluğu olmamakla beraber,Allah iyi ve güzel amele en güzel sekilde ve kat kat; kötü amele ise ancak misliyle karsılıkverecektir. Amellerin tastamam karsılığı ahirette görülecektir. Ancak dünyada görülen bazıkarsılıklarının olduğu da anlasılmaktadır.?nsan kendi amelinden sorumludur. Fakat sebeb olduğu iyilik ve kötülük sebebiylede ceza ve mükâfat görür. Vefat eden insanlar kendileri adına yapılan güzel amellerdenistifade ederler.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 241 - Tarih: 2007 - Ülke: TR