“Kur’ân Muhtevası Açısından Niyet ve Önemi”

Mustafa CORA

Özet

Beşerî eylemlerin âdeta özü ve ruhu mâhiyetinde olan niyet; düşüncenin, davranı-şın, amelin değerlendirilmesinde ve geçerliliğinde temel miyar niteliğindedir. Dü-şünce ve davranışlar onunla farklı bir anlam kazanır. O, davranışların, fiillerin key-fiyetleri ve nitelikleri ile yakından hem alâkalıdır hem de onlar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. İnsan niyetle, hareketlerinin bilinçli ve kontrollü olmasını veya yönlendirilmesini, onun hâiz olduğu etkili rolden yararlanarak yakalayabilir ve bu insiyatifi elinde de tutabilir. Nitekim niyet, etkin akıl ile insanın taleplerini eyleme dönüştürmede, yönlendirmede, frenlemede veya engellenmede bilinçli ve müessir bir güç niteliğindedir. O, bir eylem olarak kalbîdir. Kalp fıtrat üzere haktan yana olma niteliğine sahiptir. Onun özellikle müspet niyet açısından sürekliliği, tabiî hâli üzere korunarak işlevini sürdürmesine bağlıdır. Niyet, bir şeyi yapmadan ön-ce düşünmek, istemek ve ona meyletmek şeklinde ifade edilebilir. Bu nedenle Kur’ân’a göre insan, her türlü yönelişinden, kastından ve niyetinden sorumlu ol-makla beraber, talep ile murat edilen maksadın uygunluğu da istenir. Bu da onun, Allah’ın irâdesini ve hududunu gözetmede veya ihlâl etmede, önemli bir denge unsuru, kavşak noktası olan önemli bir konuma sahip olduğunu gösterir. Bu bağ-lamda niyetin anlaşılması, müspetliğe evirilmesi ve bunun yollarının belirlenmesi, insanın sorumluluğuna atıfta bulunulması Kur’ân açısından büyük önem arz eder. Bu çalışmada niyet konusu bağlamında Kur’ân odaklı araştırarak ve ondan örnek kesitler/olaylar vererek ne olduğunu, hadislerdeki durumunu, amelle ilişkisini ve ona göre nasıl karşılık bulacağını vb. hususları ilgili ve temel kaynaklardan ortaya koymaya, sorgulamaya, yerinde cevaplar bulmaya gayret ettik. Anahtar Kelimeler:Niyet, Meyl/Kasıt, Müspet/Menfi Niyet, Niyet Sorumluluğu, Davranış/Amel.

Detaylar

Dil: Turkish - Tür: Araştırma - Sayfalar Sayısı: 198-236 - Tarih: 2020 - Ülke: TR