Fikir düzeyinde konuyu ele aldığımızda evrimci görüş; ya da Darvinizm, batılı bilim adamlarıtarafındanortayaatılmışbirkonudeğildir.Darwin,onundedesiveLamarckile anılan evrimci görüş, esas olarak İslâm âlimleri tarafından farklı yönde ele alınmış ve tartışılmış bir konudur. İslâm düşünürleri, “irtika”, “tecdîd”, “istihâle”, “akıcıhikmet”, “ilahi hikmet” ve “ilahi inayet” gibi ifadelerle yaratılış kapsamında evrimi çokdahaöncelerielealmışlardır.X.yüzyıldansonraortayaçıkanİhvânu’s-SafâveİbnMiskeveyh (ö.1030), Şehristanî (ö.1153) ve Bağdadî (ö.1166) gibi bazı İslâm düşünürlerinin, “ana türlerden türeyen yan türlerin meydana gelmesi” şeklinde evrim hakkındaki görüşleri, her ne kadar günümüz evrimci görüş tarafından bütün canlıların bir ana canlıdan (ortak ata) türediğini göstermek için oluşturulan soy ağacını hatırlatsa da esas olan yaratılışın birözelliğiolarakortayakonulmaktadır.Buyönüyleİslâmdüşüncesindekievrimanlayışı ile XIX. YüzyıldaBatı dünyasında ortaya çıkan evrim anlayışı birbirlerinden ayrılmaktadır. XIV. Yüzyılagelindiğinde ise, o dönemin İslâm âlimlerinden meşhur İbn Haldun tarafından yine yaratılış ve evrim konusunun ele alındığını görmekteyiz. İbn Haldun’un evrim ile ilgili görüşlerini ele aldığı Mukaddime isimli eseri, XIX. Yüzyıldabatı dillerine çevrilince İbn Haldun ve eseri bütün dünyaca tanınır hale geldi. Birçok alanın öncüsüolarak kabul edilen İbn Haldun, öyle anlaşılıyor ki, evrimci görüşü ile de Batı dünyasındaki evrimcileri etkilemiştir. Dolayısıyla Lamarck, Darwin, Wallace, Spencer vb. evrimcilerin, evrim görüşüyle ortaya çıkmaları bir tesadüf olamaz. İslâm düşünürlerinden bu fikir çalınmış mıdır bilinmez ama evrim teorisi XIX. Yüzyılda, esas itibarıyla İngiltere’deki felsefî, bilimsel, teolojik, politik, sosyolojik ortamdaki paradigmalarınbirürünüolmaktanbaşkabirşeydeğildir.

Anahtar Kelimeler: Kur’ân,İslâm, İslâm Âlimleri, Yaratılış, Evrimci Görüş.