“Molla Sadra'nın Kur'an yorumu”
MEHMET SEYİD GECİT
Özet
Molla Sadrâ'nın Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Kerîm isimli eseri aklî, naklî, kelâmî, tasavvufî ve felsefî açıdan önemli bir konuma sahiptir. Molla Sadrâ, 979/1571 yılında siyasî, içtimaî, iktisadî, kültürel ve dinî yapı itibarıyle parlak bir ortamda Şirâz'da dünyaya gelmiştir. Aklî ilimlerde İslam filozoflarından "Mîr Dâmâd" olarak şöhret bulmuş Seyyid Muhammed Bakır Esterâbâdî'den (v. 1040/1631) ders almıştır. Naklî ilimler noktasında, hocası şeyh Bahattin el-Amulî'den istifade etmiştir. Almış olduğu eğitimle yetinmeyerek on beş yılını inzivaya çekilerek Kûm şehrine yakın Kehek Köyü'nde geçirmiştir. Orada müşahedede (uzun düşünme) ve manevî amellerde bulunmuştur. Onun irfânî eserleri bu dönemin ürünüdür. Yaklaşık on beş yıl sonra Şirâz'a dönerek Allahverdi Han'ın yaptığı medresede ders vermeye başlamıştır. Vefatına kadar orada kalarak değişik ilimlere dair ders vermiş olan Molla Sadrâ; tefsîr, hadîs, kelâm, fıkıh, tasavvuf, felsefe gibi disiplinlerde kırkı aşkın eser kaleme almıştır. Felsefecilerin düşüncelerinde ve kelâmcıların tartışmalarında uzun yıllar sarfetmesinden dolayı pişman olduğunu söyleyen Molla Sadrâ, birikimini Kur'ân'ın anlaşılmasında istihdam ederek Allah'ın kelâmının yorumlamasına başlamış, ancak on sûrenin ve birkaç âyetin tefsîrini yapabilmiştir. Ömrü yetmediğinden, hacimli bir tefsîr yazma düşüncesini hayata geçirememiştir. Müfessirin bu sekiz ciltlik tefsîri, ihtiva ettiği; Kur'ân tarihi, Kur'ân ilimleri, hadîs, fıkıh, lugat, belâğat, tasavvuf, kelâm, felsefe gibi bilimlere ait konular açısından zengin olup tefsîrler arasında önemli bir yere sahiptir. Molla Sadrâ, Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Kerîm adlı eserinde anlam katmanlığının çokluğuna önem vermiştir. İlkin âyetlerin zâhir manasına değindikten sonra onları bâtınî olarak da yorumlamıştır. O, Şiî olmasına rağmen tefsîrinde taassuptan uzak bir üslup izlemiştir. Kendisi filozof bir müfessir olduğundan dolayı bazen mezhebi olan Caferîyye'ye tabi olmuş, bazen de farklı düşünmüştür. Filozoflardan övgüyle bahsedip onlardan alıntılar yapmakla beraber kelâmcıları ve kelâmî ekollerin görüşlerini çetin bir şekilde eleştirmiştir. Zâhir-bâtın uyumuna önem veren müfessir, Ehl-i Beyt'in rivayetleri yanında Ehl-i Sünnetten gelen rivayetleri de tefsîrinde yer vermiştir. Şiir, kıraât, iştikâk ve nahive yer verip kendi tercihi doğrultusunda âyetleri yorumlamıştır. Tezimiz, müfessirin Tefsîrü'l-Kur'âni'l-Kerîm isimli eserinin yorum yöntemi çalışmasından ibarettir. Kur'ân'ı yorumlarken kullanmış olduğu medotları incelemek ve Sünnî-Şiî tefsîrlerden faydalanarak hazırlanan bu eserin zenginliğini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.
Detaylar
Dil: Turkish - Tür: Tez - Sayfalar Sayısı: 472 - Tarih: 2018 - Ülke: TR