“*Exhibitions held in Istanbul between 1986 and1996, establishing a direct relationship with their spaces”

ZRİN IRAN BUENODELİC

Abstract Of Title

Tez NoİndirmeTez KünyeDurumu92706Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.
1986-1996 tarihleri arasında İstanbul'da düzenlenen ve mekanları ile doğrudan ilişki kuran sergiler /
Yazar:ZERRİN İREN BOYNUDELİK
Danışman: PROF.DR. AFİFE BATUR
Yer Bilgisi: İstanbul Teknik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü
Konu:Sanat Tarihi = Art History ; İç Mimari ve Dekorasyon = Interior Design and Decoration
Dizin:Mekan = Space ; Mekan tasarımı = Space design ; Sergiler = Exhibitions ; İstanbul = IstanbulOnaylandı
Doktora
Türkçe
1999
445 s.1986-1996 YILLARI ARASINDA İSTABUL'DA DÜZENLENEN VE MEKANLARI İLE DOĞRUDAN İLİŞKİ KURAN SERGİLER ÖZET Çağdaş sanat içinde yer alan sergiler açısından bakıldığında, özellikle Modernizm ile başlayan, sanat ve sanat nesnesine dolayısıyla da estetik anlayışa getirilmiş olan yeni yaklaşımlar, günümüzde Post-Modernizm tartışmaları ile yeni bir boyut kazanmıştır. İlk örnekleri yüzyıl başında görülen, klasik tanımların dışında kalacak biçimde, sanatta obje kullanımı Post-Modernizm ile birlikte yeniden ve daha güçlü olarak gündeme gelmiş, özellikle son on yıl içinde ise obje ile birlikte mekanın da sanat eseri sergilemeye doğrudan katkısı olmaya başlamıştır. Bu çalışmada sanat sergileri içinden seçilen örnekler, özellikle mekanları ile birlikte varolan ve mekanların düzenlemeye katkıda bulunduğu örnekler arasından seçilmiştir. Bu seçim sırasında sadece obje kullanımı değil, aynı bakış açısı ile mekanlara yerleştirilmiş olan resim ve heykel örnekleri de değerlendirme içine alınmıştır. Sanatta obje kullanımının yoğunluk kazandığı bir dönem olarak 1986- 1996 arası, çalışmanın kapsadığı zaman dilimi olarak belirlenmiş, bu süre içinde sadece İstanbul'da düzenlenmiş olan ve mekanlan ile doğrudan fonksiyon, anlam ve mimari özellikler açısından ilişkiye girmiş olan düzenlemeler diğerleri arasından seçilerek çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Bu bakış açısı ile bakıldığında çoğunlukla bu türden düzenlemelerin tarihi mekanlarda yapıldığı saptanmıştır. Bu mekanlar arasında sözkonusu düzenlemelere en çok sahne olan Aya irini Müzesi (Kilisesi) dir. Ayrıca Yerebatan Sarnıcı, Haseki Hürrem Sultan Hamamı (Ayasofya Mimar Sinan Hamamı), Dolmabahçe Sarayı Hareket Köşkü, Mimar Sinan Üniversitesi Resim Heykel Müzesi, Süleymaniye İmarethanesi, Fener Kadın Eserleri Kütüphanesi, Ayasofya Meyyit Kapısı ve Hazine Dairesi, Arkeoloji Müzesi, Galata Mevlevihanesi, Yıldız Sarayı bahçesi ve Silahhane Binası geçmişte farklı fonksiyonları olan, tarih içinde çeşitli anlamlar yüklenmiş olan yapılar da sık olmamak kaydıyla sanat sergileri için kullanılmışlardır. Bu türden mekanlann dışında, tarihi yapı sınıfına girmeyen ancak geçmişte farklı amaçlarla kullanılmış olan Salı Pazarı Antrepo Gümrük Binaları, eski Haydarpaşa Lisesi Binası (Marmara Üniversitesi Kampusu), Akaretler Sıra Evleri içinde yer alan Cumhuriyet Halk Partisi eski İlçe Merkezi Binası, Beyoğlu eski nikah dairesi (Tank Zafer Tunaya Kültür Merkezi), Kasımpaşa Un Fabrikası, Markiz Pastahanesi, Saray Sineması, Altıyol Anarat Hıgutyun Okul Binası, fonksiyonları, bulundukları çevreler ve mimari özellikleri ile kullanılmış olan mekanlardır. Bir üçüncü grup olarak ise bugün başlangıçtaki fonksiyonları ile kullanılan ama bu özellikleri ile doğrudan sergi mekanı olarak fonksiyonlandırılmamış, Atatürk Kitaplığı, Koleksiyon Mobilya Mağazası, Ela Cindoruk Takı Atölyesi ve İtalyan Evi'nin çeşitli sanat sergileri için kullanıldığı görülmektedir. Bir zamanlar farklı işlevleri olan ya da hala sanat nesnelerinin sergilenmeleri için tasarlanmamışmekanlar olarak kullanılan bu mekanların dışında işlevi başından beri sanat galerisi olarak belirlenmiş olan tek bir mekan çalışmanın en önemli mekanı olarak görülmektedir Maçka Sanat Galerisi. Mimari özellikleri, iç bölümlenmeleri, duvar ve zemininin kaplandığı 10x10 cm'lik karoları nedeniyle kendi başına bir sözü olan ve sanatçıları belirgin bir biçimde zorlayan Maçka Sanat Galerisi, diğer sanat galerinden bu özellikleri ile aynlmakta ve mekanla ilişki kuran düzenlemelerin yer aldığı tek sanat galerisi örneği olarak görülmektedir. Bunun yanı sıra Atatürk Kültür Merkezi Sergi Salonları, sadece mekanların detaylan ile ilişkili işler sergilemeyi tercih eden bir sanatçı olan Ayşe Ekmenin işleri nedeniyle bu çalışma içinde özel olarak yer almaktadır. Yukanda sözü edilen tüm mekanlardaki sergi düzenlemelerine baktığımız zaman, ortak olan yan bu düzenlemelerin herhangi başka bir mekanda tekrarlanamayacak olması veya tekrarlandığında yine kendi sözü de olan bir mekanın seçilme zorunluluğunun bulunmasıdır. Bunların arasında sadece birkaç resim ve heykel sergisi örneği vardır ki sergilenme mekanlan eserlerin konulan ile bütünlük içinde olmakla birlikte bu eserler mekanlarından çıkarıldıklannda da sanat eseri olma niteliklerini sürdürebilmektedirler. Çeşitli objelerin biraraya getirilmesi ile oluşturulan düzenlemelerde, düzenleme sonunda bu objeler dağılır ve büyük olasılıkla sanatçıların atölyelerinde başka bir serginin bir parçası olarak kullanılmayı beklerler. Ancak bu objelerin bir sonraki kere farklı bir düzenleme içinde ve farklı bir mekanda yeniden bir araya getirilmesinden doğacak söz daha öncekinden farklı olacaktır. Bu farklılık beklentisinin yanısıra o objeler bütününün mekanlan ile kurdukları ilişki de önemlidir. Ancak bazı örnekler vardır ki, özellikle biçim, malzeme ve ölçüler açısından bakıldığında sadece bir kere ve sadece o mekan için tasarlanmışlardır ve ikinci bir kere başka bir yerde kullanılmaları mümkün değildir. O yer için anlamına gelen (Site Specific) bu türden düzenlemeler özellikle Maçka Sanat Galerisi'nde; Ergül Özkutan, Ayşe Erkmen, Serhat Kiraz, Füsun Onur, Daniel Buren, Francois Morellet, Degmar Demming, Ayasofya Meyyit Kapısı'nda; Gülsün Karamustafa, Ayasofya Hazine Dairesi'nde; Sarkis, Hareket Köşkü, Atatürk Kültür Merkezi Sergi Salonlan'nda ve Arkeoloji Müzesi'nde; Ayşe Erkmen, Aya İrini'de; Handan Börüteçene, Francois Morellet, Ayşe Erkmen, İlya Kabakov, Süleymaniye İmareti'nde; Daniel Buren, Jannis Kounellis, Richard Long ve Sol Le Witt, Atatürk Kitaplığı'nda; Lerzan Özer, Hale Tenger, Canan Beykal, Kadir Demir, Caner Karavit, Alparslan Baloğlu, Anarat Hıgutyun Okulu'nda; Nevzat Sayın, Oruç Aruoba, Ahmet Öktem, Ergül Özkutan, Serhat Kiraz, Raffael Rheinsberg, Rahmi Aksungur, Antrepo Gümrük Binası'nda; Hale Tenger, Ayşe Erkmen, Aydan Murtezaoğlu, Hüseyin Alptekin-Michael Morris tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunların dışında özellikle objelerin tekrar kullanılabilir olduğu ancak ikinci kullanımlarında mutlaka farklı anlamlar yüklenecek biçimde mekanları ile ilişkilendirilmiş örnekler de görmek mümkündür. Yukanda söz edilen mekanlarda gerçekleştirilmiş olan düzenlemelerin pek çoğu bulunduklan mekan ile hiç de kapalı olmayan bir ilişkiye girmiş bulunmaktadır. Ancak bazı örneklerde mekan ve düzenleme arasındaki ilişkinin özellikle sanatçı tarafından vurgulanmış olması gerekmektedir. Örneklerin pek çoğunun düzenlendikleri mekan dışında ve özellikle tarafsız galeri ortamında tekrarlanması mümkün görünmemektedir. Mekanları ile bu denli sıkı bir ilişkiye girmiş olan düzenlemeler sanat alanında var olan bir kavram kargaşasını da gündeme getirmektedir. XIIISanat eseri olmayan objelerin düzenlenmesi anlamına gelen enstalasyon kavramı bu türden düzenlemeler için de kullanılmakta ve çoğu zaman da düzenlemenin mekan ile bağımlı olma durumuna gölge düşürmektedir. Herhangi bir sanat galerisi içinde ve çoğunlukla da başka sanatçıların eserleri ile bir arada bulunan ve sanat eseri olma özelliğini sanatçının atıfta bulunması ile kazanan enstalasyonlann mekanları olmaksızın var olmaları da pek sözkonusu olamayacak olan düzenlemelerden ayırtetmek gerekmektedir. Bu nedenle mekan ilişkisi diğerlerinden daha baskın olarak görünen düzenlemeler için mekan bağımlı obje düzenlemeleri tanımının kullanılması bu düzenlemelerin ayrı bir kategoride değerlendirilebilmelerine de yardımcı olacaktır. xıvEXHIBITIONS DIRECTLY INTERACT WITH THEIR SPACE IN ISTANBUL BETWEEN 1986-1996 SUMMARY When studied from the perspective of contemporary art exhibitions, new approaches to art, art objects, and therefore, to aesthetics have achieved a new dimension with the current debate on postmodernism. The usage of objects in art, which has appeared at the turn of this century and has stood outside of the classical descriptions, once again has became prevelant more strongly; and especially in the last decade, the space as well as the art object are included directly in the exhibition of works of art. In the world which witnesses enormous economic and cultural changes, postmodernism, as it has emerged as an alternative to modernist approaches which exist nearly in all areas of life, contributes, in the field of art as well, to the emergence of attitudes which propose a foregrounding of the usage of objects from the angle of usual ways of expression of its age. The usage of objects, which has emerged together with this radical change in the way one looks at life, must be evaluated differently from the way the Dada movement's and Marcel Duchamp's approach that regarde the object as a work of art at the beginning of this century. The concept of art object, which has been defined as a sculpture of a painting, has been through an important change especially when Marcel Duchamp has ascribed the identity of artwork to the objects of daily use; and then the Ready-Made concept has been established in the art world; and this has continued with Dada movement. However, both approaches could reemerge more strongly only with the advent of postmodernist philosophy. Historically speaking, each period creates its own forms as a reflection of its own philosophical precepts; this new approach, which can be conceptualized as a reexamination of the meaning of artwork, emphasizes the use objects; yet, the most important difference with the first and earlier examples is that this time, a new agenda emerges in which the space where the objects are found interferes with the order of objects and the objects interact with the space (from the point of view of function, semantics or architectural elements). In most artists, we see that they can not be indifferent to the space in which they place their works, or the space does not let them to be indifferent. One of the most important reasons for this is the emergence of a variety we see in the art exhibition space. Museum ant art galleries have lost their priority for hosting contemporary art shows. Mostly spaces which have changed their meaning and function from the point of view of their past and present purpose are now used to exhibit objects.This new mode is seen as a reflection of the changing attitude towards the relationship between the art object and its exhibition space. With the arrival of the usage of objects, artists become more unrestrained both in their choice of objects, as well as their choice of exhibition space. In Turkey, when we consider the exhibitions which consists of clusters of objects in a sort of relationship with their space (in terms of function, meaning, and architectural form), most artists choose spaces, with something to say, or when the opportunityarises of having such an exhibition space, they cannot be indifferent to them. In a lot of works, which we now consider as art, the importance of space in terms of meaning has been observed since very early historical eras. However the important point in this study is the intensity space gains in the creation of an art exhibition. This newly added value to space is usually seen together with the usage of objects, but it plays an important role in many an exhibition, mostly of sculpture and more rarely of paintings. Furthermore, the necessity of a work of art interact with its exhibition space anr especilly its contribution to its arrangement in terms of the production of meaning Willi be studied here. One of the most fundamental areas of research conducted in this study, is the art objects and art exhibitions which have been articulated to their space, or in other words, objects and exhibitions which cannot any longer exist without their space. This new attitude which has appeared almost simultaneously in the West and Turkey will be the subject of this study, with the scope of studying it from a Turkish perspective, within a limited time-frame and area. This studyş concentrates on objects, selected from a number of exhibitions, that exist especially within their space and their spaces contibutes to their arrangement. In thes selection not only the usage of objects but sculpture and paintings that are arranged in space with the same point of view have been used. Between 1986/1896 are the years in which objects are used more frequently in art; this decade and the arrangements in Istanbul which are involved functionally, semantically, ant architecturally with their space have been choosen to be studied. From this point of view, most of these arrangements were situated in historical spaces. Among such historical sites, Aya İrini museum (Haggia Eirene church) is the most commonly used one. Yerebatan Sarayı (Basilica cistern), Haseki Hürrem Sultan Hamamı (Hagia Sophia, Mimar Sinan Bath), Dolmabahçe Sarayı Hareket Köşkü ( Dolmabahçe Palace, Imperial Guard's barracks), Mimar Sinan Üniversitesi Resim Heykel Müzesi ( Mimar Sinan University, Museum of Paint and Sculpture ), Süleymaniye İmarethanesi ( Süleymaniye İmaret), Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi ( Women's Library and Information Center), Ayasofya Meyyit Kapısı ve Hazine Dairesi ( Hagia Sophia Funeral gate and Treasury), Arkeoloji Müzesi ( The Archeological Museum ), Galata Mevlevihanesi ( Lodge of Mevlevi dervishes), Yıldız Sarayı bahçesi ve Silahhane ( Yıldız Palace, garden and The Armory), buildingis which have different functions in the past and are endowed with different connotations, have been used as exhibition space with less frequency. Other types of non-historical buildings, which are built and used for different purposes, such as Salıpazan Antrepo Gümrük binalan ( the Customs warehouses), the Haydarpaşa Lise binası ( the high-school and Faculty of Medical Science from Ottoman period), Akaretler Sıra evleri No: 50 ( former local headquarters of Republical People Party), Beyoğlu Evlendirme Dairesi (former civil Marriage Office XVIin Beyoğlu), Kasımpaşa Un Fabrikası ( the Kasımpaşa Mills), Markiz Pastahanesi (the Pattiserie Markiz), Saray Cineması (Saray Movie Theatre), and Anarat Hıgutyun Okulu ( an old Armenian School) have also been used for their functions, their enviroment, and their architectural features. A third group of buildings, which are still used as they have been originally conceived and built but do not function as an exhibition space, like the Atatürk Kitaplığı (Atatürk Library), Koleksiyon Mobilya (Koleksiyon Furniture Shop), Ela Cindoruk Takı Atölyesi (Ela Cindoruk Jewellers), and the İtalyan Evi, (Casa d'ltalia) have also been used as exhibition spaces. Also these buildings have either different functions then their intended purposes or are still used to exhibit artworks; however, one site that has been designed as an art gallery, and stilli functions as one, plays an important part of this study: Maçka Sanat Galerisi ( Maçka Art Gallery). This unique art gallery for its architectural characteristics, its interior divisions, its 10x10 cm. Ecru matte tiles on the walls and the floor has an interesting character; this art gallery devotes its spaces only to the artist that create exhibitions which interact with ist environment; for this reasons it has been used extensively in this study. Another art gallery which appears in thes study quite often is Atatürk Kültür Merkezi Sergi Salonları ( Atatürk Culturel Center, Art Gallery) for it has been used by Ayşe Erkmen who prefers to exhibit works which are related to the details of the exhibition space. When we look at the exhibitions at these specific places mentioned above, we see that these arrangements cannot be repeated in another space, or if they are rearranged, there is a need for a space with a specific identity. Among these, there are only a few exhibitions of sculpture and painting which the object exhibited could be considered as works of art outside the context of their surroundings, even though the space in which these objects are arranged are thematically linked to each other. After the exhibition, most of the objects that are arranged are dispersed and most probably they await for future arrangements at the studio of the artist. But, when these objects are used in another arrangemen, their statements will change utterly, for they will be in a different arrangement and in a different space. Other then the expectations for the difference, the relationship between the objects as a whole and their space is very important. In some cases, however, when we consider them from the point of view of the form, material, and the dimensions, they are designed for a specific time and place and it will be imposible to re-use them at another space. Such site-specific arrangements have been created by the following artists at the following places: Ergül Özkutan, Ayşe Erkmen, Serhat Kiraz, Füsun Onur, Daniel Buren, Francois Morellet and Dagmar Demming at the Maçka Sanat Galerisi, Gülsün Karamustafa and Sarkis at Aya Sofya, Ayşe Erkmen at Hareket Köşkü, Atatürk Kültür Merkezi and Arkeoloji Müzesi, Handan Börüteçene, Francois Morellet, Ayşe Erkmen and Uya Kabakov at Aya İrini, Daniel Buren, Jannis Kounellis, Richard Long and Sol Le Witt at the Süleymaniye İmarethanesi, Lerzan Özer, Hale Tenger, Canan Beykal, Kadir Demir-Cane Karavit and Alparslan Baloğlu at Atatürk Kitaplığı, Nevzat Sayın, Oruç Aruoba, Ahmet Öktem, Ergül Özkutan, Serhat Kiraz, Raffael Rheinsberg and Rahmi Aksungur at the Anarat Hıgutyun Okulu, Hale Tenger, Ayşe Erkmen, Aydan Murtezaoğlu and Hüseyin Alptekin-Michael Morris at the Salı Pazan Antrepo Gümrük Binası. XVIIAll the arrangements mentioned above interact with their space quite openly. However, it must be that this interaction is specifically stressed by the artist. Most of these arrangements seem impossible if they are to be repeated in a different space or in a neutral art fallery. These arrangements' such pointed involvement with their space brings forward a conceptual confusion in aesthetics. The label of installation, which means bringing together of disparate objects that are not works of art, is used for such arrangements and this clouds the issue of the arrangement's interaction with its space. Therefore, we must discriminate quite carefully between the installations that can be created in any art gallery, usually together with other artists' works, and achieve the status of an artwork through the allusiveness of its artist and the arrangements that cannot exist without their space. For these reasons it will be helpful to define and evaluate such arrangements, which have a dominant relation with their space, as site-specific arrangement of objects. XVIII

Information Of Title

Lnaguage: Turkish - Type: Thesis - Number of pages: 445 - Date: 1999 - Country: TR